INTEGRACJA SENSORYCZNA

Spis Treści

Co to jest Integracja Sensoryczna?

Integracja sensoryczna (ang. Sensory Integration) jest to skomplikowany proces o podłożu neurofizjologicznym, w którym następuje organizacja dostarczanych do centralnego układu nerwowego (mózgu) wrażeń sensorycznych (zmysłowych).

  • Procesy integracji sensorycznej zachodzą w rdzeniu kręgowym, w pniu mózgu, móżdżku a następnie w półkulach mózgowych. Natomiast wszystkie skomplikowane wyższe procesy mózgu (tj. czynności umysłowe jak czytanie, liczenie, mówienie) mogą odbywać się prawidłowo, jeżeli istnieje dobra organizacja odbioru wrażeń zmysłowych na niższych szczeblach układu nerwowego tzn. w pniu mózgu i móżdżku.

  • Wrażenia płynące z receptorów zmysłów (tzn. dotyku, układu przedsionkowego – zmysłu odpowiadającego za równowagę i rejestrowanie ruchu ciała, propriocepcji – czucia głębokiego, węchu, smaku, wzroku, a także słuchu) są tak opracowywane przez układ nerwowy, aby mogły być wykorzystane w celowym działaniu podczas codziennych, pozornie prostych czynności takich jak np. czytanie i pisanie, mówienie, wchodzenie po schodach, jazda na rowerze, zapinanie guzików, itp.

  • Jeśli występują zaburzenia w odbiorze i integrowaniu bodźców (wrażeń) zmysłowych, to będą pojawiać się dysfunkcje w rozwoju poznawczym, motorycznym, a także zachowaniu dziecka. Innymi słowy dziecko będzie miało problemy np. z prawidłowym opanowaniem w/w czynności.

Na czym polega Terapia SI?

Terapia SI może być prowadzona tylko po wcześniejszych kompleksowych badaniach dziecka. wykonanych przez wykwalifikowanego terapeutę SI. Należy pamiętać, że terapia ta nie jest obojętna dla organizmu dziecka.

  • Celem terapii SI jest poprawa połączeń synaptycznych centralnego układu nerwowego dziecka czyli poprawa jakości przesyłania i organizacji informacji odbieranych przez różne jego zmysły: (przedsionkowy – odpowiada za równowagę i rejestrację ruchu ciała, propriocepcji – czucia własnego ciała, dotyku, wzroku, słuchu, węchu, smaku).

  • Głównym natomiast zadaniem terapii SI jest dostarczenie dziecku, podczas jego aktywności ruchowej, kontrolowanej przez terapeutę ilości bodźców sensorycznych, wywołujących w konsekwencji poprawę integracji bodźców docierających do dziecka z otoczenia, jak i jego ciała.

  • Terapia SI polega na aktywności i ćwiczeniach ruchowych stymulujących powyższe układy zmysłów. Do terapii wykorzystywany jest specjalistyczny sprzęt taki jak: podwieszane platformy, hamaki, deskorolki, równoważnie, a także materiały różnej faktury do stymulacji dotykowej, materiały do stymulacji wzrokowej, węchowej, smakowej itp. Terapeuta SI bazując na swoim doświadczeniu i wiedzy, dostosowuje trudność zadań i ćwiczeń do poziomu możliwości dziecka oraz jego samopoczucia. Inaczej ujmując, ćwiczenia nie mogą być ani zbyt łatwe, ani zbyt trudne dla dziecka.

  • Terapia SI poprawia funkcjonowanie centralnego układu nerwowego( mózgu) dziecka i wpływa na zmianę jego zachowania w sferze motorycznej (kształtuje prawidłowe napięcie mięśniowe i koordynację ruchową), emocjonalnej oraz poprawia umiejętności językowe i poznawcze, a przede wszystkim wpływa na lepszą efektywność uczenia się przez dziecko.

  • Terapia SI trwa najczęściej od 6 do 24 miesięcy terapeutycznych, a sesje odbywają się1-2 razy w tygodniu Czas trwania terapii i intensywność sesji zależy od stopnia nasilenia zaburzeń procesów integracji sensorycznej oraz tempa postępów dziecka

Jak rozponzać zaburzenia SI?

Istnieją pewne objawy nieprawidłowości w funkcjonowaniu dziecka, na które rodzice (opiekunowie) dziecka czy nauczyciele powinni zwrócić uwagę. Pojedynczy objaw nie jest wskazaniem do diagnozy SI. Jednak już kilka, a tym bardziej kilkanaście z nich jest powodem do przeprowadzenia pełnej diagnozy procesów integracji sensorycznej dziecka, które ma:

  • opóźnienia i zaburzenia rozwoju mowy

  • obciążony wywiad okołoporodowy (ciąże wysokiego ryzyka, wcześniactwo, pobyty na OIOM-ie noworodkowym, powikłania okołoporodowe)

  • trudności z czytaniem, pisaniem, liczeniem – trudności z rozpoznawaniem liter, cyfr, mylenie, odwracanie liter, pismo lustrzane, przekręcanie sylab, wyrazów, czytanie od końca wyrazów

  • nieprawidłowy chwyt kredki, długopisu, kłopoty z cięciem nożyczkami, rysowaniem po śladzie, kalkowaniem

    trudności z utrzymaniem głowy (podczas dłuższego siedzenia) w pozycji pionowej, podpiera ją ręką, kładzie się na stoliku

  • często kłopoty ze wskazaniem części ciała, myli stronę prawą i lewą

  • trudności z samodzielnym żuciem i przełykaniem pokarmów, wybiera dania papkowate, z samodzielnym piciem

  • prawie zawsze jakiś siniak czy zadrapanie, gdyż potyka się i przewraca częściej niż rówieśnicy

  • wiele czynności samoobsługowych wykonuje z trudem, powoli, niezdarnie; do końca ich nie potrafi opanować. Ma kłopoty z: samodzielnym korzystaniu z WC czy kąpielą w łazience, ubieraniem się, zwłaszcza zapinaniem guzików, sznurowaniem butów

  • nadmierną ruchliwość – nie może usiedzieć czy ustać w jednym miejscu

  • utrudnioną orientację w otoczeniu – dziecko czuje się zagubione, potrzebuje sporo czasu by zapamiętać otoczenie

  • zaburzenia napięcia mięśniowego – wzmożone lub obniżone np. szybka męczliwość podczas pisania

    lęk przed upadkiem lub wysokością – wchodząc po schodach lub schodząc częściej niż inne dzieci trzyma się poręczy, niepewnie stawia nogi

  • obniżone zainteresowanie aktywnością ruchową, niechęć do karuzeli i huśtawek na placu zabaw, dziecko nie lubi podskakiwać, wykonywać fikołków Okazuje zdenerwowanie przed np. wejściem na wysoką drabinkę

  • niewspółmierną reakcję (np. krzyk, płacz) do siły bodźca na nagłe dotknięcie albo lekkie popchnięcie z tyłu

  • problemy z siadaniem na krześle lub poprawiając na nim swoją pozycję zdarza się, że spada, ma niezgrabne ruchy – zbyt zamaszyste, dziwaczne albo często chodzi na palcach

  • problemy z rzucaniem i łapaniem piłki

  • skłonności do szybkiego męczenia się, sprawia wrażenie słabego dziecka

  • problemy z uczeniem się nowych aktywności ruchowych (pływanie, jazda na rowerze), podczas gimnastyki lub rytmiki kłopoty z dotrzymaniem kroku rówieśnikom – wielu ćwiczeń nie jest w stanie wykonać.

  • słabe wyczucie odległości np. często staje zbyt blisko innych ludzi czy przedmiotów, Nieumyślnie wchodzi lub wpada na meble, ściany czy inne osoby Dziecku często przytrafiają się nieumyślne sytuacje np. rozlewanie soku, zrzucanie książek z ławki, rozsypywanie cukru

  • zaburzoną orientację – podczas gier zespołowych zdarza się, że biegnie w innym kierunku niż jego drużyna, w inną stronę niż piłka, którą ma złapać

  • problemy z koncentracją uwagi – trudności w skupieniu uwagi nad zadaniem, z wysłuchaniem polecenia. Trudności z współpracą z dorosłym lub współdziałania z innymi dziećmi;

  • Problemy emocjonalne – często się obraża, jest uparte, reaguje agresywnie albo w kontaktach z innymi ludźmi dziecko zamyka się w sobie, jest nieśmiałe i wycofywane z kontaktu

  • niską samoocenę i nie wierzy we własne siły i możliwości

  • Nadwrażliwość na bodźce zmysłowe np. gwałtownie reaguje i długo narzeka nawet na drobne urazy, często mruży oczy; zatyka uszy z powodu hałasu czy określonego dźwięku; dziecko zwraca szczególną uwagę na zapachy, które wywołują jego niepokój a czasem zdecydowaną dezaprobatę; unikanie zabaw plasteliną, malowania palcami, unikanie dotykania niektórych faktur i substancji np. kleju, piasku. trudności z tolerancją na czesanie, mycie głowy, podczas mycia zębów miewa odruch wymiotny.

  • Podwrażliwość na bodźce zmysłowe np. dziecko lubi kręcić się intensywnie i bardzo długo na karuzeli; może celowo uderzać się przedmiotami lub wpadać na ścianę, pocierać dłonie czy inne części ciała rzeczami o chropowatej fakturze, może uparcie obwąchiwać wybrane przedmioty, poszukiwać takich wrażeń jak np. wpatrywanie się w światło lampy sufitowej czy latarki; dziecko lubi smakować nietypowe czy niejadalne rzeczy takie jak np. pasta do butów; może też ignorować ból np. w takich sytuacjach jak dotykanie gorących przedmiotów

Diagnoza SI

Diagnoza SI polega na kompleksowych badaniach dziecka wykonanych przez wykwalifikowanego terapeutę SI, którego obowiązuje zachowanie tajemnicy zawodowej. Należy pamiętać, że terapia SI nie jest obojętna dla organizmu dziecka.

Proces diagnostyczny odbywa się na 3 (czasem 4) spotkaniach w zależności od współpracy z dzieckiem oraz poziomu jego koncentracji i samopoczucia.

Diagnoza procesów integracji sensorycznej składa się z kilku części:

1. Wywiad z rodzicami – terapeuta SI zadaje pytania dotyczące przebiegu ciąży, porodu, rozwoju dziecka, przebytych chorób i innych problemów zdrowotnych. Warto aby rodzice przynieśli ze sobą informacje od innych specjalistów zajmujących się dzieckiem np. neurologa, logopedy, psychologa.

2. Kwestionariusze – rodzice zostają poproszeni o wypełnienie szczegółowych kwestionariuszy, które stanowią dopełnienie procesu diagnostycznego

3. Próby kliniczne – dziecko, na prośbę terapeuty wykonuje kilka zadań, które mają na celu wykluczenie lub potwierdzenie występowania u dziecka przetrwałych odruchów, a także sprawdzenie jak wygląda jego napięcie mięśniowe, równowaga, koordynacja, a także praca oczu

4. Testy – wykonuje się je u dziecka od 4 roku życia. Badają one jego koordynację i płynność ruchową ciała, planowanie motoryczne, czucie ciała ( umiejętność zlokalizowania bodźca dotykowego), równowagę oraz pracę rąk. Natomiast w przypadku dzieci poniżej 4 roku życia i tych, wobec których nie można zastosować testów np. z autyzmem, upośledzeniem umysłowym lub nie współpracujących z innych powodów, przeprowadza się badanie przy pomocy prób z obserwacji klinicznej i obserwacji spontanicznej aktywności dziecka na sali terapeutycznej.

5. Podsumowanie diagnozy – jest to rozmowa z rodzicami na temat wyników diagnozy i wniosków z nich płynących. Poszczególne wyniki są objaśniane i omawiane. Rodzice otrzymują pisemną diagnozę, która zawiera dane z wywiadu, dane z kwestionariuszy, wyniki prób klinicznych, wyniki testów oraz wnioski.

Po podsumowaniu diagnozy, terapeuta SI przedstawia rodzicom opracowany, indywidualny program terapii dla ich dziecka.

Terapia SI - dla Kogo jest przeznaczona?

Terapia SI wykorzystywana jest w pracy z dziećmi:

  • z zaburzeniami integracji sensorycznej (nadwrażliwością lub podwrażliwością np. dotykową, wzrokową, słuchową, przedsionkową, niepewnością grawitacyjną, nietolerancją ruchu, dyspraksją)

  • z opóźnieniem i zaburzeniami rozwoju mowy

  • ze specyficznymi trudnościami szkolnymi, takimi jak: dysleksja, dysgrafia, dysortografia, dyskalkulia

  • z opóźnieniem rozwoju psychoruchowego

  • z ciąż wysokiego ryzyka, przedwcześnie urodzonymi lub znacznie po terminie, po pobytach na OIOM-ie Noworodkowym, po powikłanych porodach, urodzonymi przez cesarskie cięcie

  • z niepełnosprawnością umysłową

  • niedowidzącymi i niedosłyszącymi

  • z ADHD, ADD

  • z autyzmem

  • z zespołem Downa, Aspergera, Reta, Williamsa, Turnera, Kinefertera

  • z MPD (mózgowym porażeniem dziecięcym)

Strona stworzona i wspierana przez